KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ (MSDS)

FRANS (Fr)

SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i przedsiębiorstwa

Identyfikator produktu: FRANS (Fr)

Inne nazwy: Hipotetycznie Radioaktywny Metal Alkaliczny, Pierwiastek Przekleństwo

Zalecane zastosowanie: Wyłącznie do badań hipotetycznych, niezalecany do użytku praktycznego.

Szczegóły dotyczące dostawcy: Brak. Nigdzie nie kupisz.

Telefon alarmowy: Nie ma takiego numeru. Uciekaj.

SEKCJA 2: Identyfikacja zagrożeń

Klasyfikacja substancji:

Samozapalny: Kategoria 1 (natychmiastowy pożar w kontakcie z powietrzem)

Reaktywny z wodą: Kategoria 1 (ekstremalna reakcja, eksplozja)

Toksyczność ostra: Kategoria 1 (prawdopodobnie śmiertelna przy dowolnej drodze narażenia, nawet w minimalnych ilościach)

Działanie korozyjne na skórę/oczy: Kategoria 1 (natychmiastowe, ciężkie oparzenia)

Mutagenność/rakotwórczość/działanie szkodliwe na rozrodczość: Kategoria 1A (udowodnione działanie, natychmiastowe uszkodzenia genetyczne i nowotwory)

Szkodliwość dla środowiska: Kategoria 1 (katastrofalne, długotrwałe skutki)

Radioaktywność: Ekstremalnie wysoka. Każdy kontakt jest śmiertelny.

Elementy oznakowania GHS:

Piktogramy: GHS01 (Materiał wybuchowy), GHS02 (Substancje łatwopalne), GHS03 (Utleniacz), GHS05 (Substancje żrące), GHS06 (Substancje toksyczne), GHS08 (Zagrożenie dla zdrowia), GHS09 (Zagrożenie dla środowiska). Dodatkowo symbol promieniowania jonizującego.

Hasło ostrzegawcze: NIEBEZPIECZEŃSTWO ŚMIERTELNE! (DEATHLY DANGER!)

Zwroty H (zagrożenia):

H200: Materiał wybuchowy o masie, zagrożenie wybuchem całej masy.

H250: Zapala się samoistnie w kontakcie z powietrzem.

H260: W kontakcie z wodą uwalnia gazy łatwopalne, które mogą ulec samozapaleniu.

H300+H310+H330: Połknięcie, kontakt ze skórą lub wdychanie może być śmiertelne.

H314: Powoduje poważne oparzenia skóry oraz uszkodzenia oczu.

H340: Może powodować wady genetyczne.

H350: Może powodować raka.

H360: Może działać szkodliwie na płodność lub na dziecko w łonie matki.

H400: Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne.

Dodatkowo: Promieniowanie jonizujące – śmiertelne w każdej dawce.

Zwroty P (środki ostrożności):

P201: Przed użyciem zapoznać się ze specjalnymi instrukcjami.

P210: Przechowywać z dala od źródeł ciepła, gorących powierzchni, iskrzenia, otwartego ognia i innych źródeł zapłonu. Nie palić.

P222: Nie dopuszczać do kontaktu z powietrzem.

P223: Nie dopuszczać do kontaktu z wodą.

P260: Nie wdychać pyłu/dymu/gazu/mgły/par/rozpylonej cieczy.

P264: Dokładnie umyć ręce po użyciu.

P270: Nie jeść, nie pić ani nie palić podczas używania produktu.

P273: Unikać uwolnienia do środowiska.

P280: Stosować rękawice ochronne/odzież ochronną/ochronę oczu/ochronę twarzy.

P301 + P310 + P330 + P331: W PRZYPADKU POŁKNIĘCIA: Natychmiast skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ/lekarzem. Wypłukać usta. NIE wywoływać wymiotów.

P303 + P361 + P353 + P310: W PRZYPADKU KONTAKTU ZE SKÓRĄ (lub włosami): Natychmiast zdjąć całą zanieczyszczoną odzież. Spłukać skórę pod strumieniem wody/prysznicem. Natychmiast skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ/lekarzem.

P304 + P340 + P310: W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO DRÓG ODDECHOWYCH: Wyprowadzić lub wynieść poszkodowanego na świeże powietrze i zapewnić mu warunki do swobodnego oddychania. Natychmiast skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ/lekarzem.

P305 + P351 + P338 + P310: W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO OCZU: Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut. Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć. Nadal płukać. Natychmiast skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ/lekarzem.

P370 + P378 + P380 + P372 + P373: W przypadku pożaru: Użyć specjalistycznych środków gaśniczych (piasek suchy, proszek gaśniczy). Ewakuować teren. Ryzyko wybuchu. NIE gasić ognia w przypadku zagrożenia wybuchem.

P403 + P233: Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu. Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty.

P405: Przechowywać pod zamknięciem.

P501: Zawartość/pojemnik usuwać do licencjonowanego składowiska odpadów radioaktywnych.

SEKCJA 3: Skład/informacja o składnikach

Substancja: Frans (Fr)

Numer CAS: 7440-73-5 (czysto teoretyczny, ponieważ nie występuje w stabilnej formie)

Wzór chemiczny: Fr

Stężenie: 100% (jeśli jakimś cudem udało się go zgromadzić)

Izotopy: Liczne, wszystkie niestabilne i radioaktywne. Najbardziej stabilny izotop  

223

 Fr ma czas półrozpadu około 22 minut.

SEKCJA 4: Środki pierwszej pomocy

Ogólne zalecenia: Wszelki kontakt z fransem wymaga natychmiastowej interwencji medycznej, ale i tak jest już za późno. Potraktuj to jako szkolenie z protokołów radiologicznych.

Wdychanie: Wyniesienie poszkodowanego na świeże powietrze. Natychmiast wezwać pomoc medyczną. Rozpocząć resuscytację, jeśli oddychanie ustało.

Kontakt ze skórą: Natychmiast zdjąć całą zanieczyszczoną odzież. Spłukiwać skórę dużą ilością wody przez co najmniej 15 minut. NIE PRÓBOWAĆ NEUTRALIZOWAĆ! Natychmiast wezwać pomoc medyczną.

Kontakt z oczami: Natychmiast płukać dużą ilością wody przez co najmniej 15 minut, od czasu do czasu podnosząc górne i dolne powieki. Wyjąć soczewki kontaktowe, jeśli są. Natychmiast wezwać pomoc medyczną.

Połknięcie: Wypłukać usta wodą. NIE WYWOŁYWAĆ WYMIOTÓW. Nigdy nie podawać niczego doustnie osobie nieprzytomnej. Natychmiast wezwać pomoc medyczną.

Najważniejsze ostre i opóźnione objawy oraz skutki: Natychmiastowe ciężkie oparzenia chemiczne i radiologiczne, uszkodzenie tkanek, niewydolność narządów, promienna choroba popromienna, śmierć.

Wskazania dotyczące natychmiastowej pomocy lekarskiej i szczególnego postępowania z poszkodowanym: Konieczna specjalistyczna opieka medyczna w placówkach przystosowanych do leczenia ostrych poparzeń chemicznych i ekspozycji na promieniowanie jonizujące. Pamiętaj, że pacjent jest radioaktywny.

SEKCJA 5: Postępowanie w przypadku pożaru

Środki gaśnicze:

Odpowiednie środki gaśnicze: Piasek suchy, specjalistyczne proszki gaśnicze dla metali (klasa D).

Niewłaściwe środki gaśnicze: WODA, CO2, piana, halogenki. Użycie wody spowoduje gigantyczną eksplozję i rozprzestrzenienie radioaktywnych fragmentów.

Szczególne zagrożenia związane z substancją: Skrajnie łatwopalny i wybuchowy w kontakcie z powietrzem i wodą. Emituje śmiertelne promieniowanie jonizujące. Produkty spalania są również radioaktywne i toksyczne.

Specjalne środki ostrożności dla strażaków: Nie zbliżać się. Stosować pełne wyposażenie ochronne (skafander ciśnieniowy, autonomiczny aparat oddechowy, specjalistyczna ochrona radiologiczna). Upewnić się, że teren został ewakuowany. W przypadku pożaru dużych ilości: pozwolić, aby się wypaliło z bezpiecznej odległości, izolując obszar skażenia.

SEKCJA 6: Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska

Indywidualne środki ostrożności, sprzęt ochronny i procedury w sytuacjach awaryjnych:

Dla osób nienależących do personelu ratowniczego: Natychmiast ewakuować obszar. Nie zbliżać się. Powiadomić odpowiednie służby ratownicze i wojsko.

Dla personelu ratowniczego: Stosować pełne osobiste wyposażenie ochronne (PPE) na najwyższym poziomie (skafandry chemiczne i radiologiczne, aparaty oddechowe). Zachować bezpieczną odległość.

Środki ostrożności w zakresie ochrony środowiska: Zabezpieczyć obszar, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się skażenia na wody gruntowe, powierzchnię ziemi, kanalizację. Traktować jako skażenie radioaktywne najwyższego stopnia.

Metody i materiały zapobiegające rozprzestrzenianiu się skażenia i służące do usuwania skażenia:

Izolować obszar. W miarę możliwości zbierać materiał suchym piaskiem lub specjalnymi adsorbentami do metali, używając narzędzi zdalnie sterowanych.

Zanieczyszczony materiał zbierać do szczelnych, ołowianych pojemników, przeznaczonych do odpadów radioaktywnych.

Obszar należy dekontaminować zgodnie z protokołami radiologicznymi, często poprzez usunięcie wierzchniej warstwy gleby lub materiałów budowlanych.

SEKCJA 7: Postępowanie z substancjami i mieszaninami oraz ich magazynowanie

Środki ostrożności dotyczące bezpiecznego postępowania: Nie postępować. Nie dotykać. Nie gromadzić.

Wszelkie manipulacje w warunkach ściśle kontrolowanych laboratoryjnie, z użyciem zdalnie sterowanych manipulatorów, w specjalnych komorach z kontrolowaną atmosferą (gaz obojętny, np. argon) i ekstremalnym ekranowaniem radiologicznym.

Nigdy nie dopuszczać do kontaktu z powietrzem, wilgocią, wodą.

Warunki bezpiecznego magazynowania, w tym wszelkie niezgodności:

Magazynowanie niemożliwe ze względu na krótki czas półrozpadu.

Hipotetycznie: w specjalnych, grubościennych, ołowianych pojemnikach, w atmosferze suchego, obojętnego gazu, w bunkrach o wzmocnionej konstrukcji, z dala od wszelkich źródeł ciepła, wilgoci i promieniowania.

Materiały niekompatybilne: Woda, tlen (powietrze), kwasy, zasady, halogeny, większość metali, materiały organiczne. Praktycznie wszystko.

SEKCJA 8: Kontrola narażenia/środki ochrony indywidualnej

Parametry kontroli: Brak ustalonych norm dla narażenia na frans, ponieważ każda dawka jest krytyczna. Strefa kontrolowana z najwyższym stopniem bezpieczeństwa radiologicznego.

Odpowiednie techniczne środki kontroli:

Systemy wentylacji wyciągowej (z filtrami HEPA i węglowymi)

Specjalne komory rękawicowe (gilotynowe) z atmosferą obojętną

Grubościenne osłony radiologiczne (ołów, beton, woda)

Zdalnie sterowane systemy manipulacji.

Monitorowanie promieniowania 24/7.

Indywidualne środki ochrony (PPE):

Ochrona oczu/twarzy: Brak skutecznej ochrony, poza zamkniętymi hełmami w skafandrach ciśnieniowych.

Ochrona skóry: Pełne, szczelne skafandry ochronne z wentylacją, wykonane z materiałów odpornych na promieniowanie i substancje żrące. Pod spodem dodatkowa odzież ochronna. Wiele warstw rękawic.

Ochrona dróg oddechowych: Autonomiczny aparat oddechowy (SCBA) z zamkniętym obiegiem powietrza.

Zagrożenia termiczne: Brak informacji, ale reakcje są egzotermiczne.

SEKCJA 9: Właściwości fizyczne i chemiczne

Stan skupienia: Hipotetycznie stały (metaliczny)

Barwa: Hipotetycznie srebrzystobiała/złotawa (ze względu na podobieństwo do cezu)

Zapach: Brak, ale wszelkie opary są śmiertelne.

Próg zapachu: Brak.

pH: Silnie zasadowy roztwór wodorotlenku.

Temperatura topnienia: Szacowana: ~27 °C

Temperatura wrzenia: Szacowana: ~677 °C

Temperatura zapłonu: < 20 °C (samozapłon w kontakcie z powietrzem)

Szybkość parowania: Nie dotyczy, ze względu na reaktywność.

Palność (ciała stałe, gazy): Skrajnie łatwopalny.

Górna/dolna granica wybuchowości: Nie dotyczy (reakcja natychmiastowa).

Ciśnienie pary: Niska (szacowana).

Gęstość par: Nie dotyczy.

Gęstość względna: Szacowana: ~2.48 g/cm³

Rozpuszczalność w wodzie: Reaguje gwałtownie (wybuch).

Współczynnik podziału n-oktanol/woda: Nie dotyczy.

Temperatura samozapłonu: Natychmiastowa w kontakcie z powietrzem.

Temperatura rozkładu: Nie dotyczy.

Lepkość: Nie dotyczy.

Właściwości wybuchowe: Tak, ekstremalnie wybuchowy w kontakcie z wodą i innymi czynnikami.

Właściwości utleniające: Sam w sobie jest reduktorem, ale jego reakcje mogą wywoływać pożary innych materiałów.

SEKCJA 10: Stabilność i reaktywność

Reaktywność: Ekstremalna.

Stabilność chemiczna: Niestabilny chemicznie i radiologicznie.

Możliwość wystąpienia niebezpiecznych reakcji: Potężne eksplozje w kontakcie z wodą. Samozapłon w kontakcie z powietrzem.

Warunki, których należy unikać: Kontakt z powietrzem, wilgocią, wodą, kwasami, zasadami, źródłami ciepła, ogniem, wstrząsami.

Materiały niezgodne: WODA, tlen (powietrze), kwasy, zasady, halogeny, alkohole, większość materiałów.

Niebezpieczne produkty rozkładu: Wodorotlenek fransu (FrOH) – silnie żrący, radioaktywny. Wodór (H₂) – łatwopalny. Produkty rozpadu radioaktywnego (izotopy radonu, radu, astatu, etc.) – wszystkie radioaktywne.

SEKCJA 11: Informacje toksykologiczne

Toksyczność ostra: Śmiertelna w każdej dawce. Brak danych LD50/LC50, ponieważ są nieadekwatne.

Działanie żrące/drażniące na skórę: Powoduje natychmiastowe, głębokie oparzenia chemiczne.

Poważne uszkodzenie oczu/działanie drażniące na oczy: Powoduje natychmiastową utratę wzroku i zniszczenie tkanek.

Działanie uczulające na drogi oddechowe lub skórę: Nie dotyczy.

Działanie mutagenne na komórki rozrodcze: Zdecydowanie tak. Powoduje trwałe uszkodzenia genetyczne.

Rakotwórczość: Zdecydowanie tak. Silnie rakotwórczy.

Szkodliwe działanie na rozrodczość: Zdecydowanie tak. Powoduje wady rozwojowe płodu i bezpłodność.

Działanie toksyczne na narządy docelowe (STOT) – narażenie jednorazowe: Układ oddechowy, sercowo-naczyniowy, nerwowy, pokarmowy, kości, szpik kostny – natychmiastowe uszkodzenie.

Działanie toksyczne na narządy docelowe (STOT) – narażenie powtarzane: Nie dotyczy, ponieważ narażenie jednorazowe jest śmiertelne.

Zagrożenie spowodowane aspiracją: Nie dotyczy.

SEKCJA 12: Informacje ekologiczne

Toksyczność: Ekstremalnie toksyczny dla wszystkich form życia wodnego i lądowego.

Trwałość i zdolność do rozkładu: Nie dotyczy (radioaktywny rozpad, nie rozkład biologiczny).

Zdolność do bioakumulacji: Produkty rozpadu mogą bioakumulować się w łańcuchach pokarmowych.

Mobilność w glebie: Wysoka.

Wyniki oceny właściwości PBT i vPvB: Spełnia kryteria PBT (Persistent, Bioaccumulative, Toxic) i vPvB (very Persistent, very Bioaccumulative) w ekstremalnym stopniu.

Inne szkodliwe skutki: Skutki długoterminowe dla środowiska będą katastrofalne i obejmą skażenie radiologiczne obszaru na tysiące lat.

SEKCJA 13: Postępowanie z odpadami

Metody unieszkodliwiania odpadów:

Wszelkie materiały zanieczyszczone fransem lub jego produktami rozpadu traktować jako odpady radioaktywne wysokiego poziomu.

Unieszkodliwianie wyłącznie przez wyspecjalizowane, licencjonowane firmy, zgodnie z najsurowszymi międzynarodowymi i krajowymi przepisami dotyczącymi odpadów radioaktywnych.

Wymaga składowania w głębokich formacjach geologicznych lub innych bezpiecznych, długoterminowych składowiskach odpadów jądrowych.

Nigdy nie wylewać do kanalizacji, rzek, gleby.

SEKCJA 14: Informacje dotyczące transportu

Numer UN: 2987

Prawidłowa nazwa przewozowa UN: MATERIAŁY RADIOAKTYWNE, SZCZEGÓLNA FORMA, N.O.S. (Frans-223)

Klasa(y) zagrożenia w transporcie: Klasa 7 (Materiały promieniotwórcze). Dodatkowe zagrożenia: 4.3 (Substancje wydzielające gazy łatwopalne w zetknięciu z wodą), 8 (Substancje żrące).

Grupa pakowania: I (Substancje bardzo niebezpieczne).

Zagrożenia dla środowiska: Tak, skrajne.

Szczególne środki ostrożności dla użytkowników: Transport niemożliwy w normalnych warunkach. Wymaga specjalnych, atestowanych opakowań typu B(U) lub B(M) oraz ścisłego przestrzegania przepisów IAEA (Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej) i lokalnych regulacji.

SEKCJA 15: Informacje dotyczące przepisów prawnych

Przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska specyficzne dla substancji/mieszaniny: Podlega wszystkim krajowym i międzynarodowym regulacjom dotyczącym materiałów promieniotwórczych (np. Ustawa Prawo Atomowe, Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie odpadów promieniotwórczych i źródeł promieniowania).

Ocena bezpieczeństwa chemicznego: Nieprzeprowadzona, gdyż jest niemożliwa do zastosowania w praktyce.

SEKCJA 16: Inne informacje

Data sporządzenia: 22 czerwca 2025

Wersja: 1.0

Zmiany wprowadzone: Pierwsze wydanie.

Szkolenie: Niniejsza karta nie zastępuje profesjonalnego szkolenia z zakresu bezpieczeństwa chemicznego i radiologicznego.

Ograniczenie odpowiedzialności: Frans jest pierwiastkiem radioaktywnym o ekstremalnej reaktywności i jest śmiertelnie niebezpieczny.